Διασπορά Αβδελλιωτών

Κύρια απασχόληση του πληθυσμού, στα χρόνια της ακμής της κωμοπόλεως, ήταν η κτηνοτροφία και οι τέχνες που σχετίζονται με τα προϊόντα της: τυροκομία, υφαντουργική, παράλληλα με την οικοτεχνία, το κρατζιλίκι (αγωγιατισμός), το χαντζηλίκι, το εμπόριο και την υλοτομία.

Μέχρι τα 1912, πολυάριθμα κοπάδια γιδοπρόβατα, περί τα 70.000 κεφάλια, έβοσκαν στις ολοπράσινες πλαγιές της περιοχής και τα καμά Πασά των Ιωαννίνων, κατά τις πολ- στην πρώτη δεκαετία του αιώνα μας. πλαγιές της περιοχής και τα καμάρωναν φημισμένοι τσελιγκάδες: Μπαντραλέξης, Παπαχατζής, Έξαρχος, Τσιβίκας, Ζάρμας, Τζιουβάρας, Τόλης, Μπαράκος, Τσιαλέρας, Καραγιάννης, Ντόκος, Ντάνκας, Τουβάλας, Μπαλοδήμος, Καρκαμπέσης κ.ά.

Οι μεγαλοτσελιγκάδες και n «κούδα» τους μετανάστευαν σε διάφορες περιοχές το χειμώνα, ιδρύοντας εκεί νέους οικισμούς και ανθούσες παροικίες. 0 Μπαντραλέξης με 600 σημαντικές οικογένειες Αβδελλιωτών και έχοντας υπό την προστασία του και πολλές οικογένειες Αρβανιτόβλαχων νομάδων, εποίκισε τα βουνά της Βέροιας και της Νάουσας, δημιουργώντας οικισμούς στο πάνω και Κάτω Σέλι (Παλιοσέλι, Μαρούσια, Βαλάντα, Ξερολίβαδο) και μέσα στη Βέροια και τη Νάουσα.

Άλλοι Αβδελλιώτες σμίγοντας με κοντοχωριανούς τους από το Περιβόλι εγκαταστάθηκαν στις ορεινές περιοχές της Αχρίδας και της Ρέσνας και πολλοί ρίζωσαν στην περιβολιώτικη αποικία Ιστόκ, στη λίμνη της Αχρίδας (Οχρίντα). Μόνιμες εγκαταστάσεις δημιούργησαν στη Θεσσαλία και αρκετοί εγκαταστάθηκαν στα Μεγάλα Λιβάδια του Πάικου, στα Πορόια, στη Σιάτιστα, στο Μπλάτσι [Βλάστη Κοζάνης), στη Βλαχοκλεισούρα, στην Πιπιλίτσα.

Ορισμένοι, σμίγοντας με Γραμμοστιάνους Βλάχους, εγκαταστάθηκαν σε περιοχές της Θράκης και στην Αδριανούπολη, λίγοι βρέθηκαν στον Αυλώνα και στην Κορυτσά και άλλοι μόνιμα στα Τρίκαλα, στη Λάρισα, στο Μοναστήρι και στην Κωνσταντινούτολη. Και άλλοι, ακόμη πιο μακριά, στο Βουκουρέστι και την Οδησσό και στις ΗΠΑ. Λιγότεροι βρέθηκαν στις Σέρρες, στην Καβάλα, στο Νευροκόπι και σε περιοχές του Έβρου.

Βασική αιτία όλων αυτών των μεταναστεύσεων, που πήραν ευρεία έκταση στην περίοδο του Αλή Πασά, ήταν οι παντοειδείς εξεγέρσεις των Αβδελλιωτών κατά των Οθωμανών μαζί με τους άλλους Βλάχους, αλλά κυρίως η προσπάθειά τους να γλιτώσουν από τις συνεχείς επιθέσεις Τουρκαλβανών ληστοσυμμοριτών.