Οι μορφωμένοι της Αβδέλλας

Δεν υπερηφανευόταν μόνο για τους τσελιγκάδες της η Αβδέλλα. Από τα τέσσερα πίνδεια βλαχοχώρια: Σμίξη, Αβδέλλα, Σαμαρίνα, Περιβόλι, η πατρίδα των Μανάκια είχε τη φήμη πως διέθετε τους πιο μορφωμένους ανθρώπους. Οι Αγγλοι περιηγητές Alan J.B. Wace και Maurice S. Thompson γράφουν, στα 1914, για ποιά πράγματα ένιωθαν υπερήφανοι οι κάτοικοι των εν λόγω χωριών:

«Ο Θεός είναι Σαμαρινιώτης» κι έτσι χαρίζει τη χάρη του στο γενέθλιο χωριό του. Σχετικά με το ποιό χωριό έρχεται μετά, υπάρχουν μερικές αντιρρήσεις. Η Αβδέλλα επικαλείται τους μορφωμένους της, το Περιβόλι, τα δάση του, την πλατεία του και το βουνό του. Η Σμίξη -ευτυχισμένος ο τόπος που δεν τον νοιάζει η πολιτική και οι φιλοδοξίες- είναι ευχαριστημένη να έρχεται τελευταία μεταξύ των τεσσάρων χωριών από τα οποία όλα θεωρούν τους εαυτούς τους πολύ ανώτερα από τα γειτονικά τους χωριά»³.

Παιδιά της Αβδέλλας, θύματα του «παιδομαζώματος» της λεγόμενης «ρουμανικής προπαγάνδας», αυτής της προπαγάνδας που κυοφόρησε τον ρουμανικό μεγαλοϊδεατισμό και οφείλεται στους Φαναριώτες Πρίγκιπες στις άνωθεν του Δουνάβεως «ρουμανικές χώρες», είναι οι διαπρεπέστατοι καθηγητές και ακαδημαϊκοί στη Ρουμανία: Ιωάννης Καραγιάννης, Περικλής και ο ανεψιός του Τάκης Παπαχατζής, ο Νικόλαος και ο γιος του Βαλέριος Παπαχατζής, ο πρωτοπόρος της αεροναυπηγικής επιστήμης Καραφώλιας Ηλίας και πλειάδα ποιητών και συγγραφέων

της Ρουμανίας. Στους προπαγανδιστές του «ρουμουνισμού» και ο Αβδελλιώτης μοναχός Αβέρκιος, ενώ φέρεται ατεκμηρίωτα ότι η Αβδέλλα γέννησε και τον Απόστολο Μαργαρίτη, πράκτορα του Πατριαρχείου, των Οθωμανών, των Ιταλών, των Γάλλων, των Ρουμάνων στα χρόνια της άνθησης της «ρουμανικής» προπαγάνδας» (τέλη του 190υ αι. Με αρχές του 200υ αι)⁴.

Βιβλιογραφία - Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη,τ 1, σ. 23.

2. Βλ. Tache Papahagi, Dictionarul Dialectului Aroman (Το Λεξικό της Αρμάνικης Διαλέκτου), Βουκουρέστι 1974, σ.

100.

3.A.J.B. Wace-M.S. Τhοmpson,Οι Νομάδες των Βαλκανίων, Θεσσαλονίκη 1989, σ. 177.

4. Β. Γιώργης ΄Εξαρχος, Αδελφοί Μανάκια. Πρωτοπόροι τoυ Κινηματογράφου στα Βαλκάνια. Και το «βλαχικόν ζήτημα», Εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα 1991, σ. 82 – 122 και 203 – 346.

5. Π. Αραβαντινός, Χρονογραφία τις Ηπείρoυ, τ. Α, σ. 58.

6. Κ. Ν. Σάθας, Το εν Ζακύνθω Αρχovτολόγιov και οι Ποπολάροι. Χρovικόν Ανέκδοτov Γαλαξειδίου, σ. 195-196.

.7. Φρ. Πουκεβίλ, Ταξίδι στην Ελλάδα. Μακεδovία -Θεσσαλία, Εκδ. Αφοι Τολίδη, Αθήνα 1995,σ.144 και141.

8. Αλέκου Παπαβασιλείου (εθνοσυμβούλου της ΠΕΕΑ στα χρόνια της κατοχής), Ιστορικά δημοσιεύματα για τoυς Βλάχους, Βέροια 1974 (στο: Κώστας Μπίρκας, Αβδέλλα. Η αλπική κωμόπολη. Αετοφωλιά της ένδοξης Πίνδου, Εκδ. Ιωλκός, Αθήνα 1978, σ. 37-38).

9. Κώστας Μπίρκας,ό.π. σ. 47-48.

10. Ο.π. σ. 50.

11. Ο.π., τ.Β΄, σ. 343.

12. Νικόλαος Θ. Σχινάς, Οδοιπορικαί Σημειώσεις Μακεδοvίας, Ηπείρoυ, Εν Αθήναις 1886, σ. 6.

13. Α. J. Β. Wace -Μ. S. Thompson, ό.π. σ.174.